غالبا بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر به دلیل داشتن علائم دردناک و طاقت فرسایی که بعد از خوردن غذا به سراغشان می اید، از مصرف غذا خودداری میکنند که این موضوع موجب لاغری می شود. این لاغری به هیچ عنوان ایدهآل نیست زیرا این نوع کاهش وزن که با حذف مواد غذایی همراه است ویتامین ها، پروتئین ها و مواد معدنی مورد نیاز و ضروری بدن را کاهش داده و بیماریهای دیگر را موجب میشود. شما در این بخش از مقالات ارماطب با رژیم غذایی برای درمان و یا کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر آشنا خواهید شد.
سندروم روده تحریک پذیر یا IBS یک بیماری مزمن و یک اختلال گوارشی طولانی مدت است که روده بزرگ را تحت تاثیر قرار میدهد و در حرکات روده تغییراتی ایجاد خواهد کرد. این بیماری خطرناک نیست ولی عدم درمان آن دردهای بسیار زیادی را به همراه دارد. سندروم روده تحریک پذیر در خانم ها شایع تر است.
علائم سندروم روده تحریک پذیرعبارت است از؛ گرفتگی شکم، اسهال یا یبوست، نفخ، گاز اضافی، کاهش وزن ناخواسته، عفونت دستگاه گوارش و تغییر در عادات روده. این علائم معمولا بعد از غذا خوردن بدتر خواهد شد و ممکن است تا چند روز ادامه داشته باشد و شدیدتر شود. البته این علائم ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد.
علت اصلی سندروم روده تحریک پذیر به طور قطعی مشخص نیست ولی آنچه که دانشمندان تا به حال به آن پی برده اند، این است که عوامل میکروبی باعث ایجاد این بیماری می شود. میکروب هایی که در گاستروانتریت عفونی وجود دارند بر روی سیستم ایمنی اثر می گذارند و همین امر باعث آسیب های طولانی مدت به روده می شود. علاوه بر این، عوامل محیطی مانند استرس، عوامل ژنتیکی، تغییرات هورمونی، نقص عملکرد عضلانی و عدم توانایی سیستم عصبی مرکزی در کنترل سیستم هضم نیز در سندروم روده تحریک پذیر موثر هستند.
تغذیه در این بیماری بسیار مهم است و نوع غذایی که می خورید می تواند در تسکین علائم گوارشی بسیار تأثیرگذار باشد. در ادامه می خواهیم با رژیم غذایی افراد مبتلا به این سندرم و برنامه غذایی آنها آشنا شویم.
اگر شما مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر هستید باید توجه کنید که برای کاهش علائم تان غذاهای خود را در حجم کم و تعداد دفعات بیشتر مصرف کنید. غذا ها را کاملا بجویید و آهسته میل کنید. چربی غذاهایتان کم باشد و برای پخت و پز از روغن های مایع استفاده کنید. به هیچ عنوان غذاهای پر چرب و سرخ شده، لبنیات پرچرب، خامه، کره، سوسیس، کالباس و گوشت های پرچرب نخورید.
غذاهای کم چرب انقباضات و حرکات روده ای را کاهش می دهد در نتیجه دردهای شکمی نیز کم می شود و در مقابل آن غذاهای پرچرب میتواند باعث بیشتر شدن علائم شوند، غذاهای پرچرب فیبر کمی دارند بنابراین برای بیمارانی که دچار سندروم روده تحریک پذیر هستند و از یبوست رنج می برند، مضر است و باعث بدتر شدن این مشکل میشود.
فیبر ها بخش عمده ای از مدفوع را تشکیل می دهند و به حرکات آسان تر و بهتر روده کمک می کنند. هر فرد به طور میانگین باید بین ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر در روز مصرف کند. غذاهایی مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل حاوی مقدار زیادی فیبر هستند و میتوانند از یبوست در این بیماران جلوگیری کنند. باید توجه داشته باشید که حبوبات باعث ایجاد نفخ در بعضی افراد میشود که در این صورت بهتر است مصرف حبوبات را به حداقل برسانید و از میوه و سبزیجات برای تامین فیبر استفاده کنید.
همانطور که گفته شد فیبر میتواند به برخی افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر کمک کند ولی افزایش مصرف آن می تواند باعث تشدید علائم شود. بخصوص بیمارانی که دچار اسهال، گاز معده و گاز روده هستند.
قبل از اینکه فیبر را از رژیم غذایی خود حذف کنید ابتدا بهتر است فیبر های محلول و نامحلول را بشناسید؛
فیبر، کربوهیدراتی است که بدن توانایی جذب آن را ندارد. در عوض با حرکت در روده و معده فرایند هضم را کند میکند و باعث نرم تر شدن مدفوع شده و راحت تر از روده عبور می کند. دو نوع فیبر داریم، محلول و نامحلول.
گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو، غذاهای فرآوری شده از گندم و سایر غلات مرتبط با آن از جمله چاودار و جو یافت میشود. این پروتئین در افرادی که نمی توانند گلوتن را تحمل کنند که در اصطلاح به بیماری سلیاک مبتلا هستند و یا نسبت به گرفتن گلوتن حساسیت دارند، می تواند باعث آسیب به بافت معده شود و این افراد سندروم روده تحریک پذیر را نیز تجربه خواهند کرد. بنابراین رژیم بدون گلوتن میتواند به بهبودی علائم این افراد کمک کند. افراد مبتلا به سلیاک که از IBS هم رنج می برند می توانند به جای مصرف نان یا محصولات دیگری که با گندم تهیه می شود، از نان و محصولات حاوی آرد نشاسته و سبوس ذرت، آرد ارزن، آرد سبوس برنج و آرد سویا استفاده کنند.
FODMAP مخفف الیگوساکارید های تخمیری (Fermentable Oligo Saccharides )، دی ساکارید ها ( Disaccharides ) ، مونو ساکاریدها ( Monosaccharides ) و پلیول ها ( Polyols ) است.
FODMAP کربوهیدرات هایی هستند که به سختی در روده و دستگاه گوارش هضم می شوند و چون به دنبال این غذاها آب بیشتری وارد روده می شود ممکن است باعث نفخ، اسهال و گاز بیشتر در بیماران سندروم روده تحریک پذیر شود. بنابراین غذاهایی که حاوی مقدار زیادی FODMAP هستند به مدت ۶ تا ۸ هفته باید محدود شده تا علائم این بیماری بهبود یابد. غذاهایی که باید از مصرف آنها اجتناب شود عبارتند از لاکتوز ( شیر، بستنی، پنیر و ماست ) میوه هایی مانند هلو، هندوانه، گلابی، انگور، سیب، آلو و شلیل، حبوبات، شربت ذرت با فروکتوز بالا، شیرین کننده ها، نان گندم، غلات، ماکارونی، بادام هندی و پسته، سیر، پیاز و برخی از سبزی ها مثل کنگر، مارچوبه، کلم بروکلی، پیاز، کلم بروکسل، گل کلم و قارچ.
در رژیم حذف مواد غذایی شما برای مدت محدودی برخی از مواد غذایی را از رژیم خود حذف و یا محدود می کنید تا تاثیر هر کدام از مواد را بر بیماری خود ببینید. شما باید غذاهایی را که مصرف آنها باعث وخیمتر شدن و تشدید علائم تان میشود بشناسید و از مصرف آنها اجتناب کنید. بهتر است به مدت ۱۲ هفته یک ماده غذایی خاص را در برنامه غذایی خود محدود کنید و نتیجه آن را بر شدت علائم سندروم روده تحریک پذیر ببینید و بعد از ۱۲ هفته یک ماده دیگر و در نهایت مواد غذایی مسبب تشدید IBS را به طور کامل حذف کنید. خوراکی هایی که باید از برنامه غذایی افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر حذف شود عبارتند از؛ قهوه، شکلات، فیبر های نامحلول و مغزها.
برای اینکه با توجه به شدت بیماری و ویژگی های فردی خود یک برنامه غذایی درمانی مناسب دریافت کنید، با مشاوران و متخصصان تغذیه ما تماس بگیرید تا هر چه زودتر روند درمانی خود را با تغذیه اغاز کنید.
ماست حاوی باکتری های فعال است که بر درمان علائم این بیماری از جمله اسهال تاثیر گذار هستند. توجه کنید که بهتر است ماست را با معده خالی مصرف کنید تا جذب روده شود.
چای نعناع اسپاسم ( گرفتگی ) و درد شکمی را کاهش میدهد. حتی میتوانید از کپسول نعنا که روکش روغنی دارد نیز استفاده کنید تا قرص به روده برسد و در معده نشکند.
نصف قاشق چای خوری زنجبیل را در یک لیوان آب بجوشانید و سپس زنجبیل را بردارید و اب جوش را میل بفرمایید. حتی میتوانید زنجبیل پودر شده را در چای خود ریخته و میل بفرمایید. زنجبیل طبع گرمی دارد و در درمان مشکلات گوارشی از جمله سندرم روده تحریک پذیر بسیار موثر است.
گوشت های بدون چربی مثل گوشت بوقلمون، مرغ و گاو سرشار از پروتئین هستند که برای بدن مفید و ضروری است. این پروتئین براحتی در روده هضم می شود و بر خلاف گوشت های چرب باکتریهای روده را تخمیر نمی کند و باعث نفخ نیز نمی شود.
هضم تخم مرغ آسان است بنابراین می تواند گزینه مناسبی برای برنامه غذایی بیماران IBS باشد. میتوان تخم مرغ را در هر وعده غذایی به صورت آب پز و عسلی و حتی به صورت املت میل کرد. به یاد داشته باشید افرادی که به سفیده یا زرده تخم مرغ حساسیت دارند، این مواد در بدنشان هضم نمیشود. پس حتما از قبل با آزمون و خطا مصرف آن را بررسی کنید.
اسیدهای چرب امگا ۳ در بدن خواص ضد التهابی دارند بنابراین می توانند علائم التهابی سندروم روده تحریک پذیر را درمان کنند. از جمله ماهی هایی که مقدار زیادی امگا ۳ دارند و می توان آنها را در درمان این سندرم بکار برد، عبارتند از؛ سالمون، شاه ماهی، خال مخالی، قزل آلای رنگین کمانی، ساردین و ماهی سفید.
سبزیجات سرشار از مواد مغذی هستند که از تخمیر محتویات روده جلوگیری کرده و در درمان روده تحریک پذیر بسیار موثر می باشند. بهتر است سبزیجات به صورت خام مصرف شود ولی در صورت تمایل به پختن آنها می توانید سرخ کنید و در حالت اسموتی آب سبزی و یا سالاد مصرف کنید. سبزیجاتی که برای روده تحریک پذیر مفید هستند عبارتند از؛ کاهو، کلم، خربزه، کاسنی، کلم پیچ، زرشک، اسفناج و برگ چغندر.
میوه ها مانند سبزیجات حاوی مواد مغذی بسیاری هستند اما میوه هایی مانند آووکادو، زغال اخته، طالبی، انگور، هندوانه، کیوی، لیموشیرین، لیموترش، زیتون، پرتقال، آناناس، پاپایا، تمشک، ریواس، توت فرنگی و نارنگی FODMAP پایینی دارند که در درمان سندروم روده تحریک پذیر نیز بسیار موثر هستند. در مصرف میوه ها زیاده روی نکنید زیرا قند زیاد میوه ها باعث اختلال در کار دستگاه گوارش خواهد شد.
فلفل دلمهای، کلم بروکلی، هویج، ذرت، بادمجان، رازیانه، لوبیا سبز، جعفری، سیب زمینی، پیازچه، کدو، شلغم، گوجه فرنگی و کدوی سبز از جمله صیفی جاتی هستند که FODMAP پایینی دارند و از ایجاد نفخ جلوگیری می کنند. ولی آنها را به تدریج به برنامه غذایی خود اضافه کنید و کم کم مصرف کنید تا روده و معده به طور تدریجی به آن عادت کنند. صیفی جات را میتوان بسته به ذائقه و میل خود، خام یا پخته مصرف کنید تا بتوانید علائم سندرم را کاهش دهید.
در انتها، قبل از شروع رژیم جدید و تغییر در برنامه غذایی خود ابتدا با پزشک و متخصص تغذیه مشورت کنید زیرا هر فردی با فرد دیگر متفاوت است و ممکن است این غذاها و این برنامه ها با ویژگی های فردی شما سازگار نباشد و این موضوع را خود شما و پزشک بهتر از هر کس دیگری می داند. از جمله نکاتی که باید بسیار به آن توجه شود این است که به طور روزانه به میزان کافی آب بنوشید و به طور منظم ورزش کنید تا دوره های بروز IBS منظم شده و علائم به حداقل برسد.
حالا وقت آن رسیده است تا دست به یک اقدام جدی بزنید.
فرقی نمی کند در چندمین دهه از زندگی خود به سر می برید، میخواهید لاغر شوید یا چاق، بیماری زمینه ای دارید یا خیر، حتی فرقی نمی کند چندبار در مسیر رژیم گرفتن شکست خوردید. این بار با بروزترین متدهای رژیم دهی به سراغ شما امده ایم. ارماطب ارائه دهنده انواع رژیم های جدید دنیا درخدمت شماست. تازه میدونستید که مشاوره اولیمون هم رایگان هست؟! فقط کافیه از نوار ابزار بالای سایت روی گزینه رژیم درمانی کلیک کنی و از طریق سایت به سوالات تخصصی خودت پاسخ بدی تا متخصصان ما در 24_72 ساعت اینده یک رژیم منحصر بفرد به شما ارائه بدهند. اگر هم این روش رو دوست نداری یا مشاوره رایگان میخواهی، میتونی روی ایکون واتساپ ما کلیک کنی و بهمون پیام بدی ما اونجا هم منتظرت هستیم! پس با ما تماس بگیرید.
یادتون نرود این پیام برای شما رایگان است اما میتواند زندگیتان را متحول سازد...
مقالات مرتبط:
تشخیص و روش های درمانی سنگ کلیه