زردی یا یرقان در نوزادان چیست

زردی نوزاد تغییر رنگ پوست و چشم نوزاد تازه متولد شده به رنگ زرد است. زردی نوزاد به این دلیل رخ می دهد که خون حاوی مقدار زیادی بیلی روبین، رنگدانه زرد گلبول قرمز خون است. زردی یا یرقان یکی از مواردی است که عموما بدون درمان خاصی بهبود پیدا می کنند ولی در برخی مواقع منجر به آسیب های جدی به خصوص آسیب به مغز می شود، از این رو با ما همراه باشید تا بیشتر با یرقان در نوزادی آشنا شویم.

زردی یا یرقان در نوزادان چیست؟

 زردی نوزاد یک بیماری شایع است، یه ویژه در نوزادانی که قبل از هفته 38 بارداری به دنیا می آیند( نوزادان نارس) وبرخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند. زردی نوزاد معمولا به این دلیل رخ می دهد که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نیست تا از شر بیلی روبین موجود در جریان خون خلاص شود. در برخی از نوزادان، یک بیماری زمینه ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود. 

اکثر نوزادانی که بین هفته 35 بارداری و طول دوره کامل متولد می شوند، نیازی به درمان زردی ندارند. به ندرت، سطح بالای غیر عادی بیلی روبین خون می تواند نوزاد تازه متولد شده را در معرض خطر آسیب مغزی قرار دهد، به ویژه در صورت وجود برخی عوامل خطرزا برای زردی شدید.

علائم زردی نوزاد

 زردی پوست و سفیدی چشم- نشانه اصلی زردی نوزاد – معمولا بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر می شود. برای بررسی زردی نوزاد، به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک خود فشار دهید. اگر پوست در جایی که فشار داده اید زرد به نظر می رسد، احتمالا نوزاد زردی خفیف دارد. اگر نوزاد زردی ندارد، رنگ پوست باید برای لحظه ای کمی روشن تر از رنک طبیعی خود به نظر برسد.

نوزاد را در شرایط نوری خوب، ترجیحا در نور طبیعی روز معاینه کنید.

چه زمانی برای زردی نوزاد باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اکثر بیمارستان ها برنامه بررسی نوزادان از نظر زردی قبل از ترخیص را دارند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که نوزادان در طول معاینات معمول پزشکی و حداقل هر 8 تا 12 ساعت در بیمارستان از نظر زردی معاینه شوند. 

نوزاد باید بین روز سوم تا هفتم پس از تولد، زمانی که سطح بیلی روبین به اوج خود می رسد، از نظر زردی معاینه شود. اگر نوزاد شما زودتر از 72 ساعت پس از تولد ترخیص شد، برای بررسی زردی در عرض دو روز پس از ترخیص، قرار ملاقات بعدی را تعیین کنید. علائم یا نشانه های زیر ممکن است نشان دهنده زردی شدید یا عوارض ناشی از بیلی روبین اضافه باشد. در صورت موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:

• پوست کودک زردتر می شود.

• پوست شکم، بازوها و پاها کودک زرد به نظر می رسد.

• سفیدی چشم کودک زرد به نظر می رسد.

• کودک بی حال یا بیمار به نظر می رسد یا به سختی بیدار می شود.

• کودک وزن اضافه نمی کند یا بد تغذیه شده است.

• کودک با صدای بلند گریه می کند.

• کودک هرگونه علائمی که برای شما نگران کننده است، دارد.

علل زردی نوزادی

بیلی روبین اضافی (هیپربیلی روبینمی) علت اصلی زردی است. بیلی روبین، که مسئول رنگ زرد پوست است، بخش طبیعی از رنگدانه است که از تجزیه گلبول های قرمز" استفاده شده" آزاد می شود.

 نوزادان به دلیل تولید بیشتر و تجزیه سریعتر گلبول های قرمز خون در چند روز اول زندگی، بیلی روبین بیشتری نسبت به بزرگسالان تولید می کنند. به طور معمول، کبد بیلی روبین را از جریان خون فیلتر می کند و آن را در مجرای روده آزاد می کند. کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده اغلب نمی تواند بیلی روبین را به سرعت دفع کند و باعث ایجاد بیلی روبین اضافی می شود. زردی ناشی از این شرایط طبیعی نوزادف زردی فیزیولوژیک نامیده می شود و معمولا در روز دوم یا سوم زندگی ظاهر می شود.

دلایل دیگر زردی نوزادی

یک اختلال زمینه ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود. در این موارد، زردی اغلب خیلی زودتر یا دیرتر از شکل رایج تر زردی نوزاد ظاهر می شود. بیماری ها یا شرایطی که می توانند باعث زردی شوند عبارتند از:

• خونریزی داخلی (هموراژی)

• عفونت در خون نوزاد (سپسیس)

• سایر عفونت های ویروسی یا باکتریایی

• ناسازگاری بین خون مادر و خون نوزاد 

• اختلال در عملکرد کبد

• آترزی صفراوی، وضعیتی که در آن مجاری صفراوی نوزاد مسدود یا زخمی شده است

• نقص آنزیمی

• ناهنجاری در گلبول های قرمز خون که باعث می شود آنها به سرعت تجزیه شوند

عوامل خطرساز زردی نوزادی

عوامل خطر اصلی برای زردی، به ویزه زردی شدید که می تواند عوارض ایجاد کند، عبارتند از:

• تولد زودرس. نوزادی که قبل از هفته 38 بارداری متولد می شود ممکن است نتواند به سرعت نوزادان فول ترم بیلی روبین را پردازش کند. نوزادان نارس نیز ممکن است کمتر تغذیه کنند و مدفوع کمتری داشته باشند، در نتیجه بیلی روبین کمتری از طریق مدفوع دفع می شود.

• کبودی قابل توجه در هنگام تولد. نوزادانی که در حین زایمان کبود می شوندف پس از زایمان دچار کبودی می شوندف ممکن است سطوح بیلی روبین بیشتری از تجزیه گلبول های قرمز داشته باشند.

• گروه خونی. اگر گروه خونی مادر با جنین متفاوت باشد، ممکن است کودک آنتی بادی هایی را از طریق جفت دریافت کرده باشد که باعث تجزیه سریع غیر طبیعی گلبول های قرمز خون می شود.

• شیر دادن. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، به ویژه آنهایی که در شیردهی یا دریافت مواد مغذی کافی از شیردهی مشکل دارند، بیشتر در معرض خطر زردی هستند. کم آبی بدن یا دریافت کالری کم ممکن است در شروع زردی نقش داشته باشد. با این حال، به دلیل فواید شیردهی، کارشناسان همچنان آن را توصیه می کنند. مهم است که مطمئن شوید نوزاد به اندازه کافی غذا می خورد و به اندازه کافی هیدراته می شود.

• نژاد. مطالعات نشان می دهد که نوزادان از اصل و نسب آسیای شرقی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زردی هستند.

عوارض زردی نوزادی

سطوح بالای بیلی روبین که باعث زردی شدید می شود در صورت عدم درمان می تواند منجر به عوارض جدی شود.

انسفالوپاتی بیلی روبین حاد 

بیلی روبین برای سلول های مغز سمی است. اگر نوزادی زردی شدید داشته باشد، خطر عبور بیلی روبین به مغز وجود دارد که به آن انسفالوپاتی حاد بیلی روبین می گویند. درمان سریع ممکن است از آسیب طولانی مدت قابل توجهی جلوگیری کند. علائم انسفالوپاتی بیلی روبین حاد در نوزاد مبتلا به زردی عبارتند از:

• بی حوصلگی

• مشکل در بیدارشدن

• گریه با صدای بلند

• مکیدن یا تغذیه ضعیف

• تب

• قوس گردن و بدن به سمت عقب

کرنیکتروس

کرنیکتروس سندرومی است که اگر انسفالوپاتی حاد بیلی روبین باعث آسیب دائمی به مغز شود، رخ می دهد. کرنیکتروس ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• حرکات غیر ارادی و کنترل نشده ( فلج مغزی آتوئید)

• نگاه دائمی به سمت بالا

• از دست دادن شنوایی

• رشد نامناسب مینای دندان

درمان زردی در نوزادی

درمان زردی نوزاد معمولا بدون دخالت درمان های پزشکی اختصاصی انجام می شود اما در برخی شرایط حاد، درمان های زیر را می توان استفاده کرد.

 فتوتراپی : شروع درمان زردی نوزادی به سن تولد و سلامت نوزاد بستگی دارد.اگر مقدار بیلی روبین از mg/dl21 بیشترباشد، باید فتوتراپی شروع شود.

تعویض خون : تعویض خون نیز مثل فتوتراپی به سن تولد و سلامت نوزاد وابسته است. ولی در هر حال نوزادانی که بیلی روبین آن ها بیش از mg/dl25 باشد، کاندید تعویض خون می باشند.

پیشگیری از زردی نوزادی

بهترین پیشگیری از زردی نوزاد، تغذیه کافی است. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند باید در چند روز اول زندگی روزانه 8 تا 12 بار شیر بخورند. 

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند معمولا باید 1 تا 2 اونس (حدود 30 تا 60 میلی لیتر) شیر خشک در هفته اول هر دو تا سه ساعت یکبار مصرف کنند.

آنچه در این مقاله بدان پرداخته شد، خلاصه ای از آشنایی با زردی یا یرقان در نوزادان می باشد. زردی برای مغز سمی و آسیب زاست و امکان دارد با تبدیل شدن به کرنیکتروس به یک آسیب دائم العمر تبدیل شود، پس بنابراین اهمیت به این موضوع امری حیاتی است و در موارد حاد با استفاده از روش های درمانی می توانیم از بروز عوارض جدی و طولانی مدت جلوگیری به عمل آوریم.

شرکت گردشگری سلامت ارماطب، ارائه‌دهنده خدمات سلامت از سوی برترین کارشناسان و مجرب‌ترین کادردرمان است و با در اختیارداشتن پرستاران توانمند که زیر نظر بهترین پزشکان اصول لازم و حرفه ای پرستاری را فراگرفته اند، می تواند در ارائه اطلاعات مشاوره ای پیرامون زردی یا یرقان در نوزادی و همچین روش های درمانی و پیشگیرانه از آن به شما عزیزان یاری رساند.

بنابراین در صورت نیاز، و همچنین برای آگاهی از هزینه های مربوط به خدمات مربوط به مراقبت نوزاد در منزل یا ارائه خدمات مشاوره ای پیرامون زردی در نوزادی، از طریق راه های ارتباطی مندرج در سایت با کارشناسان ما در ارماطب در ارتباط باشید.

مقالات مرتبط:

پرستار نوزاد در منزل

درمان زردی نوزاد در منزل